حرکت جوهری از بسیار به یک -قسمت

نویسنده:دکتر شهرام شفیعی

پرورش فیلسوف
 

اکنون باید از زندان غار( یعنی عالم شهادت و دنیای آگاهی حسی) در آئیم و به جهان و شناسائی معقول تعالی جوئیم. تا صور یا کلیاتی را که در خود داریم بیابیم و برای نظاره ی آنها با تمرین و ممارست عادت کنیم، به گونه ای که سرانجام بتوانیم به معرفت حقیقی نائل شویم.

به کار بردن عقل
 

نخستین گام هدایت ایشان است به تشخیص نقص و عدم کفایت آگاهی حس، و توجه دادن آنان به وقوع مکرر بعضی امور شگفت انگیز در عالم شهادت، آدمی از مشاهده اینکه در دنیای سایه ها، شیئی واحد صفات متغیر و گوناگون دارد به شگفت می آید. مثلاً انگشت چهارم وقتی با انگشت کوچک مقایسه می شود بزرگ است، اما در مقایسه با انگشت وسط کوچک است. آیا انگشت چهارم بزرگ است یا کوچک؟ سقراط می گفت وقتی شخصی به چنین مساله می اندیشد این اخبار و آگاهیها که نفس بواسطه ی حواس دریافت می کند بسیار عجیب و غریب و محتاج تبیین و توضیح است. چشم شیء را بزرگ و نیز کوچک می بیند. برای تبیین این امر، بنابر نظر سقراط ذهن جستجو و فحص کلیات یا مثل را آغاز می کند.

1-علم حساب
 

برای آنکه حکیم آینده از همان آغاز سفر خود بسوی فهم و شناسائی عقل را بیش از حواس به کار برد، سقراط مرحله ی دومی که طولانی تر و دشوارتر است پیشنهاد میکند. این مرحله شامل تربیت فکر و ذهن برای بررسی انتزاعیات و استدلال درباره ی کلیات یا صور است.
بدین منظور دانشجو ابتدا باید علم حساب را فرا گیرد. در اینجا بجای نگاه کردن به سایه ها، باید با درون بینی به مثل بنگرد و بیاموزد که فقط با افکار و معانی سر و کار داشته باشد نه با اشیاء محسوس. سقراط معتقد بود که « علم حساب دارای نتیجه ای بزرگ و متعالی بخش است»، که نفس را وا میدارد تا درباره ی اعداد انتزاعی تفکر و تعقل کند و اشیاء مرئی یا محسوس را از مرحله ی استدلال طرد نماید». کسی که علم حساب می آموزد با آموختن عمل جمع« در ذهن خود» بجای شمردن با انگشتان، از غار رهائی می یابد و به مفهوم اجمالی صوری که در خود اوست نائل می شود.

هندسه
 

کسی که می خواهد« فرمانروا- فیلسوف» شود پس از آنکه در علم حساب مهارت یافت، بنابر پیشنهاد سقراط باید هندسه فراگیرد. زیرا « معرفتی که در هندسه مورد نظر است شناسائی ثابت و سرمدی است نه آنچه فانی و گذراست». هندسه آدمی را به کشف حقایق ضروری درباره ی امور کلی از قبیل خط و مربع و مثلث و دایره هدایت می کند وقتی شخص چنین حقایقی را نه از روی مشاهده ی تصاویر یا اشکال و نمودارها، بلکه تنها از روی مثل، کشف نمود حال دانش و معرفتی کسب کرده است که می تواند مبرهن و تغییرناپذیر باشد. تصاویر یا نمودارها ممکن است دگرگون شوند. اما حقایق هندسی، که منحصراً متکی و وابسته به مثل است تغییر نخواهد کرد.

علل و عوامل پیدایش آسیب های اجتماعی

مطالعه انحرافات و کجروی های اجتماعی و به اصطلاح، آسیب شناسی اجتماعی (Social Pathology) عبارت است از مطالعه و شناخت ریشه بی نظمی های اجتماعی. در واقع، آسیب شناسی اجتماعی مطالعه و ریشه یابی بی نظمی ها، ناهنجاری ها و آسیب هایی نظیر بیکاری، اعتیاد، فقر، خودکشی، طلاق و...، همراه با علل و شیوه های پیش گیری و درمان آن ها و نیز مطالعه شرایط بیمارگونه و نابسامانی اجتماعی است. 1 به عبارت دیگر، مطالعه خاستگاه اختلال ها، بی نظمی ها و نابسامانی های اجتماعی، آسیب شناسی اجتماعی است؛ زیرا اگر در جامعه ای هنجارها مراعات نشود، کجروی پدید می آید و رفتارها آسیب می بیند. یعنی، آسیب زمانی پدید می آید که از هنجارهای مقبول اجتماعی تخلفی صورت پذیرد. عدم پای بندی به هنجارهای اجتماعی موجب پیدایش آسیب اجتماعی است.